l=reKE., fmd,Sishg uff;la l,la lrkakg neß jqKq tu lghq;a; cd;sl <ud wdrlaIl wêldßh u.ska bgq lrkqfha rfÜ mj;sk kS;s rduqj u; msysgd ñi le,E kS;shlska fkdfõ' úÿy,am;sjrhd w;awvx.=jg .kafka 1995 wxl 22 ork oKav kS;s ix.%y ixfYdaOk mkf;a 308 w j.ka;s m%ldrjh' Bg wkqj <ufhl= udkislj lDDr;ajhg m;alsÍu jrols' 2006 wxl 16 ork oKav kS;s ix.%y mkf;ao udkisl ysxikh wmrdO kS;shg we;=<;a lr we;s jrols' fuu jrog hï wfhl= jrolrefjl= jQ úg Tyq oi jirla olajd isr oqjulg hg;a l< yelsh' wju isr oඬqju jir folls'
fjkqIdf.a urKh úÿy,am;sjrhd wehj udkislj lDDr;ajhg m;alsÍula u.ska isÿjQjla nj cd;sl <ud wdrlaIl wêldßh uff;la lr we;s úu¾Yk j,ska meyeÈ,s ù we;s lreKls' bl=;a 05 fjksod fjkqId ish Èú ydkslr .;a Èk isg uff;la l=reKE., fmd,Sishg ish úu¾Yk j,ska fï lreK yd iïnkaO lsisjla ;yjqre lr.kakg fkdyels úh' úÿy,am;sjrhdg tfrysj l%shd;aulùug yels wdldrfha kS;shla rfÜ ke;s njgo we;eï fmd,sia ks,OdÍka m%ldY lr ;sìKs'
th tfia jqj;a oeka úÿy,am;sjrhdg tfrysj l%shd;aul jkafka ta ke;ehs lS kS;shuh' fï jkúg mÍlaIK isÿ flfrkafka cd;sl <ud wdrlaIl wêldßh hgf;a we;s fmd,sia tallh u.sks' ta cd;sl <ud wdrlaIl wêldß iNdm;skS kS;s{ wfkdaud Èidkdhl f.a Wmfoia yd fufyhùfuks'
Th mdi, .ek wmsg meñKs,s lsysmhlau fuhg fmr;a ,eì, ;snqKd' mdi,a j, mßmd,k lghq;= j,g wms we.s,s .ykak hk tl t;rï fyd| ke;s ksid ta iïnkaOfhka l,dm wOHdmk wOHlaIjrhdj oekqj;a l<d' tu úÿy,am;sjrhd iïnkaOfhka lsis mshjrla tys§ f.k we;s njla fmfkkakg keye' wka;sfï§ wysxil <ufhl=;a uereKd' ;j;a <uhskag tjeks ;;a;ajhla we;s fkdfjkakhs wmsg mejß,d ;sfhk n,;, m%ldrj fï isoaêh .ek wms mÍlaIK mgka .;af;a' kS;s{ wfkdaud Èidkdhl ta .ek lshkafka tfiah' cd;sl <ud wdrlaIl wêldßfha fmd,sia tallfha ia:dkdêm;s fmd,sia mÍlaIl ì'mS' fndamsáf.dv we;=¿ ks,OdÍka uff;la lr we;s úu¾Ykj,ska fmkS f.dia we;af;a úÿy,am;sjrhd my;a fmf,a jpkhlska m%isoaêfhau neK je§u fjkqId ishÈú ydkslr .ekSug fndfyda ÿrg uq,aù we;s njh' úÿy,am;sjrhd wehg tfia neK je§ we;af;a tla wjia:djl§ foll§ fkdj lsysm wjia:djlu neK je§ ;sfnk nj úu¾Yk j,ska oekgu;a ilaIso iys;j wkdjrKh ù yudrh' nyq;rhla idlaIs ,nd§ we;af;a i¾ fcdaka fld;,dj, úÿyf,au isiqka ùu úfYaIs;h'
uff;la lr we;s úu¾Ykj,ska cd;sl <ud wdrlaIl wêldßhg fmkS f.dia we;af;a úÿy,am;sjrhd fjkqId flfrys jeä wjOdkhlska isg we;s njh' mkaoyila muK isiqka isák mdi,l weh flfrys úfYaI wjOdkhlska úÿy,am;sjrhd isáfha weh mdi, ;=< m%isoaO pß;hla ksido" ke;skï weh lemS fmfkk hqj;shl jQ ksido hkak ms<sn|j we;af;a .egÆjls' jrla úÿy,am;sjrhd fjkqIdj WoEik /iaùfï§ fõÈldjg le|jd mkaoyila muK isiqka bÈßfha neK jeÿkd hehs i|yka jkafka msßñ <uqka iu. Bg fmr Èkfha Ñ;%mghla keröug .shd hehs fpdaokd lrñks' th wjjdod;aul neK je§ula fkdj my;a jpk Ndú;d lrñka l< neK je§ula nj cd;sl <ud wdrlaIK wêldßh l< úu¾Ykfha § wkdjrKh ù yudrh' wehg úÿy,am;sjrhd neK jeÿKq wdldrh .ek mdif,a isiqka lsysm fofkl=u cd;sl <ud wdrlaIl wêldßhg fï jk úg m%ldYhka ,nd § ;sfí'
fjkqIdg tfia úÿy,am;sjrhd my;a wdldrfhka mka oyila muK isiq msßila bÈßfha neK je§ we;ehs mejfikafka weh Ñ;%mgh n,kakg .sh Èkg myqjoduh' ta wkqj meyeÈ,s ù we;af;ao úÿy,am;sjrhd weh .ek úfYaI wjOdkhlska isg we;s njh' msßñ <uqka iu. Ñ;%mghla keröug .shd hehs mjiñka úÿy,am;sjrhd wehg neK jeÿKo úu¾Ykj,ska wkdjrKh ù we;af;a fjkqId tod Ñ;%mghla keröug f.dia we;af;a ish ifydaoßhka fofokd iu. njh' Bg msßñ <uqkaf.a iïnkaOhla ;snQ njla wkdjrKh ù ke;s w;r foudmshkaf.a wkqoekqu u; ijia ld,hl ta wh Ñ;%mgh keröug f.dia ;sfnk nj idlaIs j,ska o fï jk úg wkdjrKh ù ;sfí'
ta wkqj cd;sl <ud wdrlaIl wêldßh iel lrkafka úÿy,am;sjrhd lsisÿ fidhd ne,Sula fkdlr wehg tfia uq¿ mdi,lu isiqka bÈßfha my;a jpkj,ska neK je§ we;s njh' ;u ÈhKsh Ñ;%mghla keröug .sfha ifydaoßhka iu. nj mjid lreKq wjfndaOlr §ug miqÈk wef.a uj mdi,g .sho th ms<sfkd.;a úÿy,am;sjrhd wehgo neK je§ mkakdf.k we;ehs fy<s ù we;'
hqo yuqod fiajfha isg wOHdmk mßmd,k fiajhg tlaj we;s fuu úÿy,am;sjrhd i¾ fcdaka fld;,dj, úÿy, k.d isgqùug fN!;sl iïm;aj,ska úÿy, fmdaIKh lr we;;a oroq md,kh fya;=fjka úÿyf,a w¾nqo /ila mek ke.S we;s njo cd;sl <ud wdrlaIl wêldßhg fmkS f.dia we;s lreKls'
levqKq mdjyka hqj,la me<| mdi,a meñKs isiqfjl= úÿyf,a we;s oqjï ldurhg oud fõje,lska ;ä nd" wÆ;a im;a;= folla ke;sj kej; mdie,a fkdmeñfKk f,i oqjï ÿka njg t,a, jk fpdaokdjo úÿy,am;sjrhdf.a yeisÍu .ek mejfik ;j;a tla WodyrKhla muKs' cd;sl <ud wdrlaIl wêldßfha ks,OdÍka tu isiqjdf.kao fï jk úg m%ldYhla igyka lrf.k ;sfí'
cd;sl <ud wdrlaIl wêldßfha úu¾Ykj,ska fmkS f.dia we;s wdldrhg wkqj fjkqId hkq olaI oeßhls' weh mdif,a YsIH kdhsldjls' tfiau olaI kegqï Ys,amskshls' kegqï .=rejßh fkdue;s we;eï wjia:dj, isiqkag kegqï lshdfokafkao wehh' mdi, ;=< fyda msg; weh úkh úfrdaë lghq;a;l ksr;j isg we;s njla uff;la cd;sl <ud wdrlaIl wêldßhg oek.kakg ,eì ke;'
wef.a Èú kid .ekSug wod< f*aianqla msgqfõ fjkqId mdi,a ks, we÷ñka ;j;a isiqfjl= iu. isák PdhdrEmhla o we;=¿j wef.a PdhdrEm lsysmhlao ;sì we;' tlS lsisÿ PdhdrEmhla wiNH wdldrfha tajd fkdfõ' kuq;a tu PdhdrEm ÿgq úg fldamhg m;a úÿy,am;sjrhd ta ieKska fjkqIdj;a weh iu. PdhdrEmfha isák isiqjd;a ld¾hd, ldurhg le|jkakg j.n,df.k we;' ta Yío úldYk hka;%fhka kï lshdh' ta wkqj ta fofokd úÿy,am;s ld¾hd,hg meñKs miq úÿy,am;sjrhd fjkqIdg neK je§ we;af;a b;d my;a wdldrhgh' ldka;djka fjkqfjka Ndú;d jk wiNH jpkhlska weh y÷kajd we;af;a o túgh'
úÿy,am;sjrhd tfia neK jeÿKo tu PdhdrEmh wka;¾cd,hg uqodyer we;af;a fjkqId fkdj weh iu. PdhdrEmfha isák wfkla isiqjdh' Tjqka tu PdhdrEmh f.k ;snqfKa mdif,a jd¾Isl úfkdao pdßldj .sh wjia:djl y.a., u,aj;af;a §h' ta .=rejrekao bÈßmsgh' mx;sfha ñ;=rka f,i .;a tu PdhdrEmh Tyq wef.a kñka we;s f*aianqla msgqjg oukafka wehg ydkshla lsÍfï wruqKska fkdfõ' fï ish,a, úÿy,am;sjrhdg ;ud ta wjia:dfõ§ meyeÈ,sj lSj;a Tyq lsisÿ ;elSula fkdfldg fjkqIdg neK jeÿKq nj cd;sl <ud wdrlaIl wêldßh l< m%Yak lsÍï yuqfõ tu isiqjdo mjid we;' wehg b;d my;a wkaoñka neK je§ my;a jpkhlska weh ye¢kajQ njg tu isiqjd idlaIs § we;' Tyq muKla fkdj úÿy,am;sjrhd fufia neK jÈk wjia:dfõ úÿy,am;sjrhdf.a ld¾hd, ldurh bÈßmsg /£ isá isiqka lsysm fofkl=uo cd;sl <ud wdrlaIl wêldßhg fï .ek idlaIs § we;'
cd;sl <ud wdrlaIl wêldßh fuys§ isiqúhf.a mjq,a miqìu .ek fidhd n,kakgo wu;l lr ke;' ta mjqf,a wdrjq,a fya;=fldgf.k weh udkislj jeà isá neúka WmfoaYk fiajdjlg fhduq l< nj mdi, me;af;ka mjikakg jQ neúks' tu fidhd ne,Sfï§ meyeÈ,s ù we;af;a lshk wdldrfha m%Yak .egÆ tu mjqf,a ;sì ke;s njh' fjkqId udkisl wd;;shlska fm¿Kq nj i|yka lrkqfha ksis iqÿiqlula fkdue;sj WmfoaYlfhl= f,i mdif,a isák wfhl= úiska njo m%ldY ù ;sfí' ksis WmfoaYlfhl= kï ienE f,iu fjkqId udkisl wd;;shlska isáfha kï l< hq;=j ;snqfKa ufkda ffjoH úfYaI{fhl= fj; fhduqlsÍu ñi ta .ek ;ek ;ek mejeiSu fkdjk nj cd;sl <ud
wdrlaIl wêldßfha u;hh' hful= tfia lf<a kï th jD;a;sfha wdpdr O¾u wuq wuqfõ W,a,x>kh lsÍuls' ta ;;a;ajh u; tu WmfoaYl ksis iqÿiqlï iys; wfhl=o hkak ms<sn|jo fidhd n,kakg cd;sl <ud wdrlaIl wêldßfha wjOdkh fï jk úg;a fhduqù yudrh'
úÿy,am;sjrhdf.a oroඬq md,kh iïnkaOfhka cd;sl <ud wdrlaIl wêldßhg ,enqKq meñKs,s l,dm wOHdmk wOHlaI fj; fhduqlsÍfuka miq <uqkag udkisl ldhsl ysxikhla fkdlrkakehs 2013 jif¾ cQ,s udifha§ úÿy,am;sjrhdg ,sÅ;j oekqï § wjjdo lrkakg mjd l,dm wOHdmk wOHlaIjrhd mshjr f.k we;s nj i|ykah' th ikd: flfrk ,sms lsysmhla o cd;sl <ud wdrlaIl wêldßhg ,eì we;' tfy;a úÿy,am;sjrhd ish p¾hdj tu wjjdod;aul ,smsh ,eìfuka miqjj;a fjkia lr we;s njla uff;la lr we;s úu¾Ykj,ska kï cd;sl <ud wdrlaIl wêldßhg fmkS f.dia ke;'
cd;sl <ud wdrlaIl wêldßh uff;la lr we;s úu¾Ykj,ska iy ,eì we;s idlaIsj,ska fmkS f.dia we;af;a úÿy,am;sjrhd <uqkag b;d oeä wdldrfhka i,lk njls' fjkqId isiqúh ishÈú ydkslr .ekSug n,mdkafkao Tyq wehj udkislj lDDr;ajhg m;alsÍu njg iel l< yels fndfyda idlaIs fï jkúg ,eì we;ehs wêldßh mjihs'
udj;.u msysá Tyqf.a ksjfia§ úÿy,am;sjrhd w;awvx.=jg .;a;g cd;sl <ud wdrlaIl wêldßh bl=;a 18 fjksod rd;%sfha mshjr .;af;a tneúks' oeka Tyq bkafka wêlrKfhka ,o wem u;h' 1995 wxl 22 ork oKavkS;s
ix.%yfha 308 w j.ka;s m%ldrj udkisl lDDr;ajhg m;ajqKq orefjl=f.a ish Èú ydkslr .ekSula iïnkaOfhka iel msg furg b;sydifha mqoa.,fhl= w;awvx.=jg .kakd m<uq wjia:dj jkafkao fuhh' uff;la l,la fujeks fpdaokd iïnkaOfhka w;awvx.=jg f.k we;af;a Ôj;aj isák <uqka lDDr;ajhg m;a lsÍug wod<j muKs'fuys m%Odk idlaIslre jkafka lDDr;ajhg m;ajqKq oeßhh' kuq;a fuys§ m<uq idlaIsldßh Ôj;=ka w;r ke;' weh lDDr;ajhg m;ajQ nj lshkak wehj udkisl ffjoHjrfhl= fj; fhduqlr ffjoH jd¾;djlao .ekSug fkdyelsh'
cd;sl <ud wdrlaIl wêldßhg fuys§ we;af;a is;kjdg jvd Ndr¥¾h ld¾hhls' Ôj;aj isáh§ weh udkisl
lDDr;ajhg m;ajQ nj ikd: l< yels idlaIs uq,ska Tjqka /ialr we;af;a ta i|yd úh yelsh' fjkqId ish Èú ydkslr .ekSug fmr ,shd we;s ,smsfhys ish Èú ydkslr .ekSug uq,ajQfha úÿy,am;sjrhdf.a ysßyer iy my;a jpkhlska wehg neK je§u nj meyeÈ,sju igykaj we;s neúka iajdëk ndysr idlaIs iu." weh udkislj lDDr;ajhg m;a lsÍu iïnkaOfhka úÿy,am;sjrhd w;awvx.=jg .ekSug yels ù ;sfí' cd;sl <ud wdrlaIl wêldßh oeka iQodkï jkafka tu idlaIs iy wef.a ta ,smsh urKdikak m%ldYhla fia i,ld úÿy,am;sjrhdg tfrysj l%shd;aul ùugh' fuys§ úÿy,am;sjrhd tu fpdaokdj,ska ksoyia jqj;a jerÈlre jqj;a th furg b;sydifha iqúfYaIS kvq lghq;a;la kï jkq fkdwkqudkh' th kj kS;s jd¾;djlg u. mdokakla o jkq we;'
.hdka l=udr ùrisxy